ΘΕΜΑ: ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ Ν.Α. ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΣΕ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

Με πρωτοβουλία της ΕΝΑΕ και της ΚΕΔΚΕ πραγματοποιήθηκε στην Καλαμάτα 29 και 30 Μαΐου διημερίδα με θέμα « Ο ρόλος και οι αρμοδιότητες της Αυτοδιοίκησης στη διαχείριση και την προστασία των υδατικών πόρων».Από πλευράς Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λακωνίας στη διημερίδα, εκπροσωπώντας το Νομάρχη Λακωνίας κος Κωνσταντίνο Φούρκα, παρευρέθη ο Αντινομάρχης κος Γεώργιος Φωτεινάκος , ο οποίος και παρενέβη με σχετική εισήγηση τη δεύτερη ημέρα των εργασιών.

Το κείμενο της εισήγησης έχει ως εξής:

«Αγαπητοί συνάδελφοι,

Κυρίες και κύριοι σύνεδροι.

  Σε όλους μας είναι γνωστή η σημασία του νερού στη δημιουργία και διατήρηση της ζωής καθώς και στην ανάπτυξη και ευημερία των ανθρωπίνων κοινωνιών.
  Η ύπαρξη και διαθεσιμότητα επαρκών υδατικών πόρων σε μια περιοχή είναι συνάρτηση διαφόρων παραγόντων όπως το ύψος των βροχοπτώσεων και τα γενικότερα κλιματολογικά δεδομένα, το μορφολογικό ανάγλυφο, η γεωλογική και  τεκτονική δομή, η πληθυσμιακή συγκέντρωση, η οικονομία, ο βαθμός  ανάπτυξης της περιοχής κ.α.
  Στη χώρα μας παρατηρείται σημαντική ανισομέρεια στη χωρική και χρονική κατανομή των βροχοπτώσεων (μεγάλο ύψος βροχής στη Δυτική Ελλάδα το οποίο βαίνει μειωμένο προς τα Ανατολικά και ΝΑνατολικά) πιό υγρούς μήνες και σημαντικές βροχοπτώσεις το Νοέμβριο, Δεκέμβριο και Ιανουάριο, ενώ τον Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο το ύψος βροχής είναι αμελητέο.
 Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το εύρος διακύμανσης της ετήσιας θερμοκρασίας και της γεωλογικής και τεκτονικής δομής της χώρας προκαλεί και ανισομέρεια στην ύπαρξη επιφανειακών πηγαίων και υπογείων υδάτων.
  Η συγκέντρωση πληθυσμών και η μεγάλη οικιστική ανάπτυξη στις πεδινές και παράκτιες περιοχές, η διαμόρφωση ενός μοντέλου γεωργικής ανάπτυξης στηριζόμενο κυρίως σε  υδροβόρες καλλιέργειες και η πίεση του  μαζικού τουρισμού στις παραθαλάσσιες περιοχές έχουν σαν αποτέλεσμα τη διαμόρφωση ελλειματικών συνθηκών στη διαθεσιμότητα των αναγκαίων υδατικών πόρων κυρίως κατά τους θερινούς μήνες.
  Η κλιματική αλλαγή που συντελείται τα τελευταία  χρόνια έχει κύριο  χαρακτηριστικό τις έντονες κλιματικές ανωμαλίες με αύξηση της θερμοκρασίας και τη σταδιακή μείωση του μέσου ετήσιου ύψους των βροχοπτώσεων γεγονός που επιδεινώνει το ήδη ελλειμματικό ισοζύγιο.
  Οι περίοδοι ξηρασίας και λειψυδρίας γίνονται εντονότερες  και πιό συχνές ενώ οι καταστροφικές πλημμύρες εμφανίζονται σχεδόν σε ετήσια βάση.
  Η χώρα μας, παρά τις προσπάθειες που κατά καιρούς έχουν γίνει, ουσιαστικά στερείται ενός αποτελεσματικού νομικού πλαισίου για την διαχείρηση των υδατικών πόρων και οι διάφορες απόπειρες που έγιναν απέτυχαν στην πρακτική εφαρμογή τους. Έτσι αντί το ελλειμματικό σκηνικό που περιγράφηκε προηγουμένως να μας οδηγήσει στη μείωση της κατανάλωσης και στην ορθολογική εκμετάλλευση των υδάτων μας οδήγησε στην κατασκευή πληθώρας γεωτρήσεων σε όλο και μεγαλύτερα βάθη και στην υπέρμετρη αύξηση των αρδεύσεων χωρίς κανένα σχέδιο και ουσιαστική γνώση για τη δυναμικότητα των υδροφόρων και των λεκανών απορροής, με συνέπεια τη μεγάλης έκτασης υφαλμύρωση των παράκτιων υδροφόρων οριζόντων.
  Παράλληλα η εντατική γεωργική εκμετάλλευση, η ανεξέλεγκτη διάθεση των κάθε λογής απορριμμάτων, η αύξηση των βιομηχανικών και αστικών αποβλήτων είχε σαν αποτέλεσμα την ρύπανση των εδαφών και των υδάτινων σωμάτων (επιφανειακών και υπογείων) μειώνοντας ακόμα περισσότερο τα κατάλληλα προς χρήση υδατικά αποθέματα. Είναι επομένως αναγκαίο, η πολιτική και η αντίληψη μας για το νερό να αλλάξει. Μία νέα διαφορετική φιλοσοφία πρέπει να επικρατήσει ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση των υδατικών πόρων. Οι διάφορες αρχές και οι πολίτες πρέπει να ενημερώνονται και να συμμετέχουν στην προσπάθεια για την βελτίωση της κατάστασης των υδάτων.

  Με τα σημερινά δεδομένα είναι αδύνατη η αντιμετώπιση των προβλημάτων εφ’όσον οι τάσεις για την επάρκεια είναι αρνητικές και η ανάπτυξη δημιουργεί ρυπαντικά φορτία που στο τέλος καταλήγουν στα νερά.
  Η οδηγία-Πλαίσιο 60/2000 της Ε.Ε για την προστασία των υδατικών συστημάτων και η εθνική νομοθεσία που απορρέει απ’αυτήν (Ν.3199/2003 το Π.Δ. 51/2007 κ.α.) μας δίνουν μια ακόμη ευκαιρία που δεν πρέπει να πάει χαμένη. Πρέπει όλοι να συμβάλουμε με κάθε τρόπο στη επίτευξη των στόχων που τίθενται.
  Η οδηγία 60/2000 σκοπεύει στην θέσπιση ενιαίου Ευρωπαϊκού πλαισίου για την προστασία των εσωτερικών των μεταβατικών των παράκτιων και των υπογείων υδάτων. Ορίζει ως χωρική μονάδα διαχείρισης των υδατικών πόρων την Λεκάνη Απορροής Ποταμού.
  Επιδιώκει την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταμιού μέχρι το τέλος του 2009. Προϋποθέτει την θέσπιση μέτρων ώστε να επιτύχει τη διατήρηση ή την αποκατάσταση της καλής οικολογικής και χημικής κατάστασης των υδατικών συστημάτων μέχρι το 2015.
  Τα Σχέδια Διαχείρισης Υδατικών Πόρων στο επίπεδο Λεκάνης Απορροής Ποταμιού υπολογίζουν το ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης και κατανέμουν τις χρήσεις, ενώ τα "Προγράμματα μέτρων" για την επίτευξη του στόχου της καλής κατάστασης των υδάτων συνίστανται σε νομοθετικά, διοικητικά και οικονομικά μέτρα, σε μέτρα διαχείρισης της ζήτησης, σε μέτρα αποτελεσματικότητας της χρήσης του νερού, σε έργα υποδομής για την αξιοποίηση υδατικών πόρων, σε αδειοδοτήσεις, δεσμεύσεις και ελέγχους για την αποθήκευση, άντληση και επανατροφοδότηση των υδατικών συστημάτων ή τις εκπομπές ρύπων στα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα.
  Όπως βλέπουμε η οδηγία 60/2000 και η εθνική νομοθεσία που συνεπάγεται δεν αφορά απλά και μόνο την αδειοδότηση  δηλ. την έκδοση άδειας χρήσης νερού από κάποια Υπηρεσία, αλλά διαπερνά ένα ευρύ φάσμα των δραστηριοτήτων μιας κοινωνίας. Τη βιομηχανική και γεωργική παραγωγή, την κτηνοτροφία, το είδος και την έκταση της Τουριστικής δραστηριότητας, την οικιστική ανάπτυξη και το γενικότερο χωροταξικό σχεδιασμό, ενώ παράλληλα προωθεί την αειφορική εκμετάλλευση των υδάτων και την προστασία του περιβάλλοντος.
  Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Νομαρχιακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση σαφώς έχει και πρέπει να επιδιώξει να έχει, λόγο και ρόλο και μάλιστα πρωταγωνιστικό, απομακρύνοντας τον κίνδυνο της τυπικής και όχι ουσιαστικής εφαρμογής της Οδηγίας, αλλά και τον κίνδυνο να περιοριστεί η συμμετοχή μας στην απλή καταγραφή της οικιακής κατανάλωσης νερού.
  Η κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης προϋποθέτει τη γνώση των υδρολογικών και μετεωρολογικών παραμέτρων της Λεκάνης Απορροής, της δυναμικότητας των επιφανειακών και υπογείων υδατικών συστημάτων και το βαθμό εκμετάλλευσής τους, τις ελλειμματικές περιοχές, το βαθμό και το είδος της ρύπανσης των υδάτων, αλλά και την προέλευσή της, κοινωνοικονομικά  δεδομένα για την κοστολόγηση  και την ανάκτηση του κόστους αποκατάστασης του νερού.
  Ο σχεδιασμός διαχείρισης υδατικών πόρων δεν γίνεται μια φορά και τελειώσαμε. Είναι μια δυναμική διαδικασία που χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο δραστηριοτήτων που εξελίσσονται στο χρόνο και αναπροσαρμόζονται κάθε φορά με τα νέα δεδομένα που προκύπτουν.
  Πρέπει λοιπόν να είμαστε σε ετοιμότητα όχι μόνο κατά την αρχική κατάρτιση των Σ.Δ. αλλά να συμμετέχουμε στην εφαρμογή τους, να ελέγχουμε την αποτελεσματικότητά τους και να διαμορφώνουμε τις κατάλληλες προτάσεις για την βελτίωση τους. 
Η συγκέντρωση και επεξεργασία του τεράστιου όγκου πληροφοριών, μετρήσεων και ελέγχων που απαιτούνται για την ουσιαστική εφαρμογή των κατευθύνσεων της Οδηγίας  60/2000, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν απ΄ τους υπαλλήλους των Διευθύνσεων Υδάτων των Περιφερειών. Πολύ περισσότερο σήμερα με την ελλιπέστατη στελέχωσή τους, τόσο από αριθμητική άποψη, όσο και των ειδικοτήτων που απαιτούνται.
  Εκτός αυτού, τα θέματα που σχετίζονται με την διαχείρηση του νερού, όπως είναι η διασφάλιση ικανών ποσοτήτων νερού για την κάλυψη των υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών,  η προστασία των υδατικών συστημάτων από τη ρύπανση και η διατήρηση ή ανάκτηση της καλής ποιοτικής κατάστασης, η υποστήριξη των διαφόρων αναπτυξιακών προσπαθειών των περιοχών μας και η προστασία του περιβάλλοντος μας αφορούν άμεσα.
  Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η Νομαρχιακή και Τοπική αυτοδιοίκηση με τις Υπηρεσίες τους πρέπει να συμμετάσχουν ενεργητικά στην κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης (Σ.Δ) αλλά και στην εφαρμογή τους και στην μελλοντική τροποποίησή τους.
Η βασική υποδομή γι΄αυτό το σκοπό ήδη υπάρχει. Η Τ.Α. έχει τις Δ.Ε.Υ.Α και τις τεχνικές Υπηρεσίες των Δήμων με τις γνωστές αρμοδιότητες.
  Η  Ν.Α στις Διευθύνσεις Υγείας, Πολεοδομίας, Τεχνικών Υπηρεσιών και Εγγείων Βελτιώσεων διαθέτει ικανό και  έμπειρο προσωπικό που έχει αρμοδιότητες σχετικές με την αξιοποίηση, τη διαχείριση, τον έλεγχο και την προστασία των υδάτων.
  Οι υπηρεσίες μας πραγματοποιούν μετρήσεις σε σταθερή βάση και διαθέτουν στοιχεία πολλών δεκαετιών που αφορούν τα κλιματικά στοιχεία, τις παροχές ποταμών και πηγών, τις στάθμες των υπογείων υδροφόρων, την ποιότητα των υδάτων, τον όγκο της κατανάλωσης , τα προβλήματα των δικτύων διανομής κ.α.
  Πιστεύουμε ότι ο ρόλος της Τ.Α. και της Ν.Α. δεν πρέπει να είναι μόνο συμβουλευτικός στην κατάρτιση των Σ.Δ. αλλά ουσιαστικός. Άλλωστε όπως όλοι γνωρίζετε οι Δ/νσεις  Υδάτων των Περιφερειών χρησιμοποιούν άτυπα, στην προώθηση των αρμοδιοτήτων τους, τα στοιχεία τη γνώση και την εμπειρία των στελεχών των Υπηρεσιών μας. Αυτή η άτυπη σχέση πρέπει να μετεξελιχτεί σε ουσιαστική και θεσμική.
  Για να μπορέσουμε όμως να αντεπεξέλθουμε σε αυτό το στόχο θα πρέπει οι Υπηρεσίες μας να ενισχυθούν τόσο σε στελεχικό δυναμικό, όσο και σε μοντέρνο εξοπλισμό και σε νέας τεχνολογίας υπολογιστικά συστήματα και αρχειοθέτησης.
  Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να περιμένουμε τις Περιφερειακές και κεντρικές Υπηρεσίες να ολοκληρώσουν τα Σ.Δ. από μόνες τους. Ήδη είναι σε καθυστέρηση. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που προβλέπεται στην Οδηγία, από το 2006 θα έπρεπε να είχε γίνει ενημέρωση του Κοινού για το πρόγραμμα εργασιών παραγωγής των Σ.Δ. και του προγράμματος μέτρων. Το 2007 θα έπρεπε να είχε παρουσιαστεί ενδιάμεση έκθεση των σημαντικότερων προβλημάτων διαχείρισης των Λεκανών Απορροής. Ένα χρόνο πριν την εφαρμογή δηλ. το 2008, θα έπρεπε να είχε παραδοθεί στο κοινό το Προσχέδιο Διαχείρισης κ.λ.π. Έτσι λοιπόν, αν θέλουμε να καταρτιστούν έγκαιρα και ολοκληρωμένα τα Σ.Δ. των Λεκανών Απορροής της δικαιοδοσίας μας θα πρέπει να αναλάβουμε πρωτοβουλίες.
  Η Ν.Α Λακωνίας συμμετέχοντας σε Ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα (life interreg κ.α) και σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο Κρήτης,  το Ε.Μ.Π., το Γεωλογικό τμήμα του Πανεπιστήμιου Αθηνών καθώς και το ΕΛΚΕΘΕ και ΕΚΚΕ, έχει ήδη καταρτίσει «Σχέδιο Αντιπλημμυρικής Προστασίας», «Σχέδιο Αποκατάστασης Πυρόπληκτων Περιοχών», ενώ η «Μελέτη Διαχείρισης της Λεκάνης Απορροής του Ευρώτα» και το «Ολοκληρωμένο Σχέδιο αντιμετώπισης του κινδύνου ξηρασίας» βρίσκονται στη φάση ολοκλήρωσης.
  Ήδη υπάρχει σε λειτουργία ένα δίκτυο παρακολούθησης των μετεωρολογικών και  υδρολογικών δεδομένων και εκτίμησης του κινδύνου λειψυδρίας, έτσι ώστε έγκαιρα και χάρις στο καλό επίπεδο συνεργασίας που έχει αναπτυχθεί με τους Δήμους του Νομού να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα που προκύπτουν.
  Τέλος η οδηγία για να επιτύχει τους στόχους που θέτει  θεωρεί ότι θα πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία των πολιτών και η αντίληψή τους σχετικά με τη χρήση του νερού. Γι΄αυτό προβλέπει και προτείνει συναινετικές, συμμετοχικές διαδικασίες και Διαβούλευση με το κοινό-χρήστες για όλα τα στάδια κατάρτισης, εφαρμογής και αναπροσαρμογής των Σ.Δ. και των μέτρων που απαιτούνται για την καλή κατάσταση των υδάτων. Ο ρόλος της Τ.Α και της Ν.Α  σ΄αυτό το πολύ σημαντικό ζήτημα είναι προφανής».     

 
      
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ